de IJssellinie
de IJssellinie - Inundatiesluis IJsseldijk Olburgen
Verborgen in de oude dijk in Olburgen, bij boerderij de Pipeluur, aan de dijk tussen Dorado Beach en het Zwarte Schaar, ligt een zogenaamd inlaatwerk (inundatiesluis) uit ‘de Koude Oorlog’. Op het oog lijkt deze betonnen plaat een opslagplaats van de verder opgelegen boerderij. Zo wordt hij ook gebruikt.
Toen in febr. 1945 afspraken werden gemaakt over de verdeling van het (bijna) verslagen Duitsland werd al snel duidelijk dat Amerika en Rusland niet naast elkaar stonden maar tegenover elkaar. In de jaren daarna liepen de spanningen tussen beide blokken hoog op. Resultaat was o.a. de bouw van het IJzeren Gordijn en de Berlijnse muur in 1961. Als einde van de Koude Oorlog wordt over het algemeen de val van de Berlijnse Muur in 1989 aangenomen.
Deze sluis was onderdeel van een groot militair verdedigingswerk, de IJssellinie, in de periode van de ‘Koude Oorlog’. Samen met een groot aantal andere voorzieningen kon binnen 2 weken een brede strook land van Nijmegen tot Kampen onder water gezet worden om zo een eventuele Russische opmars te vertragen. Het plan was om de Waal bij Nijmegen (Ooijpolder) en de Nederrijn bij Arnhem (Meinerswijk) af te sluiten met klaarliggende drijvende caissons, die tot zinken konden worden gebracht. Hierdoor zou het water worden opgestuwd en de IJssel instromen. Via sluizen in de IJsseldijk, zoals deze bij Olburgen, kon men een brede strook grond van Kampen tot Nijmegen onder water zetten. De breedte van de strook varieerde van 1 km tot 10 km, en was “te ondiep om te varen, te diep om te waden”. Het in stelling brengen van de IJssellinie duurde ca. twee weken.
Schetstekening Inundatiesluis (bron www.ijssellinie.nl)
Het zeer geheime plan, met de codenaam “Noodbrug Ponton Plan Deventer” kwam in de eerste helft van 1953 gereed. Met draaibare kwart-cilinders in de sluisopeningen kon men het land tot de gewenste diepte onder water zetten. Vrijwel de hele gemeente Steenderen zou onder water komen te staan.
Kaart Inundatiesluizen
Het kaartje laat zien waar de zeven inlaatwerken langs de IJssel zijn gebouwd, variërend van 2 tot 12 openingen. Het inlaatwerk hier bij Olburgen heeft 4 openingen en is ruim 20 m. breed.
De argwaan tegen de Sovjet-Unie was in de naoorlogse jaren in West Europa groot. Men sprak van ‘de koude oorlog’. Voor de westelijke geallieerden was dit aanleiding tot het sluiten van het Noord Atlantisch Pact. Een half jaar later, in 1949, werd de NAVO opgericht. Van elk der lidstaten werd verwacht een redelijke defensie-inspanning te leveren. Nederland verkeerde in de fase van de naoorlogse wederopbouw en was daartoe nauwelijks in staat. Om toch een onverwachte Russische opmars te stoppen, of in ieder geval te vertragen, werd een bekend Hollands recept uit de kast gehaald: een waterlinie. Tussen Nijmegen en Kampen verrees in het diepste geheim de IJssellinie, een 120 kilometer lang en tot 10 kilometer breed obstakel van onderwater gezet land om een Russische opmars te vertragen. Vanuit Groot-Brittannië zouden dan vervolgens manschappen en materiaal worden aangevoerd.
Met tientallen bunkers en kazematten werd de linie versterkt. Achteraf bleek dat de Russen tot in detail op de hoogte waren. Na de Cubacrisis van 1962 nam de dreiging uit het Oostblok af. In 1964 werd besloten de IJssellinie te ontmantelen. Na de opheffing van de IJssellinie verdween de inlaatsluis bij Olburgen onder de grond als onderdeel van de dijk. Bij een latere dijkverhoging is de nieuwe dijk iets naast de oude gelegd waardoor de bovenkant van de sluis zichtbaar bleef als historisch object.
De Historische Vereniging Steenderen wil het verhaal van deze plek aan de vergetelheid onttrekken. De gemeente Bronckhorst vindt het belangrijk dit bouwwerk te beschermen, en heeft het daarom aangemerkt als gemeentelijk monument. Voor wie meer wil weten verwijzen we graag naar de Stichting IJssellinie: www.ijssellinie.info Wie meer wil zien: Bij Olst is een dergelijke sluis met een groot aantal omringende gebouwen en verdedigingsstukken door deze Stichting gerestaureerd. Een excursie onder leiding van een gids, of zo maar een wandeling? Zeer de moeite waard.
