Verslagen van activiteiten (2023)

Activiteit: Rusland en Oekraïne: historische achtergronden

                 Marie-Thérèse ter Haar
Datum:     18 december 2023

Voor de goede orde: de Historische Verenging Steenderen spreekt op politiek vlak geen voorkeuren uit. Voorafgaand aan de lezing 'Rusland – Oekraïne: historische achtergronden', met de nadruk op -historisch-, is de spreekster, Marie Thérèse ter Haar, expliciet gevraagd zich daaraan te conformeren.

Als nuchtere Tukkerse vindt zij tientallen jaren geleden bij een uitwisseling van musici de liefde in Rusland, weliswaar zeer tegen de zin van haar vader. Zij werd geconfronteerd met de verschillen tussen de westerse bevolking en cultuur enerzijds en die van de slavische bevolkingsgroep anderzijds. Na haar studie Rusland en Oost-Europakunde, verblijft ze veelvuldig in de voormalige Sovjet Unie.
De historische achtergronden van de relatie tussen Rusland en Oekraïne zijn complex en gevarieerd. De twee landen hebben een lange geschiedenis van nauwe banden, maar ook van conflicten. De oudste gemeenschappelijke geschiedenis van Rusland en Oekraïne gaat terug tot de 9e eeuw toen de Kievse Roes werd gesticht. Dit was een grootvorstendom dat zich uitstrekte over delen van het huidige Rusland, het oostelijke deel van het huidige Oekraïne en Belarus. Kiev in het zuiden werd het centrum van het rijk, Novgorod in het noordwesten een belangrijke handelsstad die ook door handelaren uit omringende vorstendommen werd aangedaan.
In de 13e eeuw werd het land veroverd door de Mongolen. Zij heersten zo’n 300 jaar over het gebied. In het westelijke deel van Europa veranderde de maatschappij onder invloed van denkers als Erasmus. Het feodale stelsel ging op de schop: was er eerder een bovenlaag, de adel en een onderlaag, de arbeiders, langzaam ontstond er een tussenlaag, Het oostelijke deel van Europa, de slavische bevolkingsgroep, kreeg daar onder de Mongoolse heerschappij niets van mee. En dat bleef geruime tijd zo onder opeenvolgende overheersingen.
Het was het beginpunt van de cultuurverschillen die er nog steeds zijn. Dat merkt Marie Thérèse onder andere als zij handelsdelegaties vanuit Rusland en Oekraïne, op bezoek in Nederland, begeleidt. De ene groep verwoordt duidelijk de standpunten, de andere heeft daar moeite mee. Zij geeft daar de volgende verklaring voor: een aanzienlijk deel van de Russische en Oekraïnse bevolking is hoogopgeleid in diverse richtingen. Hoogopgeleiden op het gebied van Economie en Communicatie & Marketing ontbreken nagenoeg.

Marie Thérèse ter Haar vertelde het verhaal met haar gedegen kennis van de geschiedenis vol passie, soms zelfs met emotie en boeide daarmee de ruim 50 aanwezigen van het begin tot het eind.

Het Kievse Rijk circa 1100 na Chr. (bron Wikipedia)

Activiteit: Lezing 'De IJssel: droogte en overstromingen'
                 door Martin Nieuwenhuis
Datum:      6 november 2023

Bij lezingen door lokale sprekers zit de grote zaal van 'Het Anker' vaak helemaal vol. Zo was het ook deze avond waar Martin Nieuwenhuis, voormalig coordinator calamiteitenzorg van het 'Waterschap Rijn en IJssel', was uitgenodigd voor de lezing. Martin zette een interessant verhaal neer over het wel en wee rond de IJssel en zijn omgeving. Voorbeelden uit het verleden en verwachtingen voor de toekomst wist hij op een geanimeerde wijze te vertellen, regelmatig aangevuld met treffende beelden uit de praktijk.

Aan het eind van de lezing kreeg Martin een groot applaus. Margo van Steen van de Activiteitencommissie bedankte Martin en overhandigde hem een presentje.

Activiteit: Lezing 'Boerenmagie'
                 door Jan Bornebroek
Datum:      2 oktober 2023
Verslag:     Margo van Steen

De lezing 'Boerenmagie' trok maandag 2 oktober zo’n 50 man/vrouw, HVS-leden en niet-leden naar Het Anker. Spreker die avond was historicus Jan Bornebroek die de nodige publicaties over het onderwerp op zijn naam heeft staan. In zijn lezing, zeker niet vrij van humor, liet hij zijn toehoorders talloze voorbeelden zien van ogenschijnlijk simpele zaken die van oudsher een diepere betekenis hebben.
Met zijn verhalen probeert Jan Bornebroek het platteland voor de buitenstaander te verrijken. Elementen in het landschap en in de architectuur krijgen door de uitingen van 'boerenmagie' een onvermoede betekenis.
"De mensen in de prehistorie leefden in een bovennatuurlijke omgeving: ze waren altijd omringd door een leger van onzichtbare gevaren. Boerenmagie moest hen daartegen beschermen. Daar is nog heel veel van over, alleen weet niemand het meer. We geloven er niet meer in maar iedereen heeft het in huis. Zo staat zelfs nu nog op alle flessen van schoonmaakmiddelen een kruis. Dat is van oudsher een runenteken dat bescherming moet bieden tegen onheil. En dat geldt ook voor de geveltekens op boerderijen, stiepeltekens op staldeuren en stalramen met magische symboliek. Deze moesten beschermen tegen hekserij. Een vlierbessenstruik bij een varkensstal, die je daar vaak nog steeds ziet, moest de boer beschermen tegen veeziektes en de vruchtbaarheid van de varkens bevorderen."
Dat nog heel wat van de oude magische symboliek is te ontdekken is met name te danken aan de katholieke kerk. Veel van het gedachtengoed van onze voorouders is overgenomen om de nieuwe religie beter te laten accepteren. Als de kerk het heidense bijgeloof compleet had verworpen, hadden we nu niets meer van de 'boerenmagie' geweten.
Ervaringsdeskundige en 'boerenmagicus' Jan Bornebroek: "Wie eenmaal met het virus van de 'boerenmagie' is besmet, komt er niet meer vanaf. Gelukkig is het een aangename ziekte!"

Jan Bornebroek getooid als 'anzegger' voor een reuzenvenkel

Activiteit: Excursie 'Memory Vrijheidsmuseum Nijverdal'
Datum:      23 september 2023
Verslag:     Ben Lebbink

Met 13 personen kwamen we om 14.00 uur bij het museum binnen waar we hartelijk werden ontvangen door vrijwilligers (allen in stemmig uniforme kleding ). Enkele tafels werden aan elkaar geschoven en onder het genot van koffie/thee met appelgebak werd er door de gidsen een en ander verteld over het ontstaan van het gebouw:
Verleden, heden en toekomst in één gebouw. Een zwarte doos, waar over de gruwelijkheden verteld wordt die oorlog heet. Deze duistere, zwarte plaats, die omarmd wordt door een muur die alsmaar meer opgebouwd wordt en uiteindelijk eindigt in een stuk mooie moderne nieuwbouw. Dat is het levensverhaal van het 'Memory Museum' en het verhaal van de Tweede wereldoorlog in Overijssel en het daarna opbouwen van onze vrije maatschappij.

Memory Vrijheidsmuseum Nijverdal

Het 'Memory Museum' is in 2010 begonnen met 1.500 vierkante meter museumvloer en door de jaren heen stap-voor-stap gegroeid. Het vertelt het verhaal over de verwoestende werking van oorlog op de maatschappij, de onderdrukking van de vrijheid, de lange schaduwen van de Tweede Wereldoorlog.
Door de komst van het Nederlandse Rode Kruis op de museumvloer, wordt het verleden en het heden écht samengebracht. Voor welke keuzes stond men vroeger en welke gelijkenissen zijn er met de keuzes van heden? De missie van het museum voor de toekomst is die van verbinden en alle bezoekers de mogelijkheid te geven na een bezoek aan het 'Memory Museum' om meer antwoorden dan vragen te hebben.
Onze groep werd vervolgens gesplitst en onder leiding van deskundige en betrokken gidsen begonnen we aan de rondleiding langs markante punten uit de oorlog vanaf het begin tot en met de bevrijding van Nijverdal.
Bijzondere indruk maakten het nagebouwde interieur van een concentratiekamp barak, een replica van de toegang tot de onderduik schuilplaats van de fam. Frank in Amsterdam en de realistische beleving van de D-Day landing in een Normandische bunker.
Aan het eind was er een welverdiend compliment aan de vrijwilligers en medewerkers. Onverwacht een onbekend museum. We hebben veel gezien. E.e.a. is goed gedocumenteerd en gaf veel nieuwe info. De diorama`s zijn prachtig, met liefde gemaakt.
Het laatste onderdeel van de dag was een gezamenlijk bezoek aan de Canadese Oorlogsbegraafplaats in Holten . De laatste rustplaats van de Canadese militairen J. Aiken, T. Crawford en C. Woodruff, 3 slachtoffers van de "Slag om Rha" in mei 1945.

Foto's van de excursie zijn hier te bekijken: Excursie Memory Vrijheidsmuseum Nijverdal

Activiteit: Lezing 'De Baakse Beek belicht' door Job Teeuwen
Datum:    9 januari 2023
Verslag:   Margo van Steen

Nee, voor extra tafels was geen plek; die werd ingenomen door strategisch neergezette stoelen zodat iedereen zicht had op het projectiescherm. De laatste lezing van het activiteitenseizoen 2022-2023 mocht zich verheugen in een grote opkomst: zo’n 75 toehoorders. Job Teeuwen was daarmee verguld, en terecht.
Job bleek een vlotte prater; losjes vertelde hij het verhaal achter zijn vele dia’s. Dat natuur zijn eerste passie is, was duidelijk terug te zien en te horen. Dat de Baakse beek hem aan het hart gaat, idem dito. Veel natuurschoon met toelichting, van waterjuffers tot libellen, van gele plompen tot waterlelies, kwam voorbij. Over de gevolgen van ruilverkaveling, over het, al naar gelang de inzichten van de tijd, rechttrekken van de waterloop en weer terugbrengen naar de oorspronkelijke bedding: hij stak zijn mening niet onder stoelen of banken.
Dia’s van de landgoederen die aan de Baakse beek grenzen ontbraken niet; ook zij hebben vanzelfsprekend baat bij een ‘gezonde’ beek. Job werkte in de loop der jaren mee aan diverse publicaties van Natuurmonumenten. De binding met die organisatie liet zich niet te verloochen als hij praatte over ‘wij’.

‘De Baakse beek belicht’ was ook voor een aantal (semi)professionals aanleiding om naar Het Anker te komen. Van het Waterschap Rijn en IJssel waren er projectmanagers, van Het Steenders Landschap een aantal vrijwilligers aanwezig.
“In opdracht van Waterschap Rijn en IJssel werd een Ontwikkelvisie Landgoederenzone Baakse beek opgesteld waarin doelstellingen voor land- en waternatuur, landbouw en erfgoed aan elkaar verbonden zijn. Inmiddels zijn er verschillende landgoederen in uitvoering, onder andere Wientjesvoort en ’t Medler. Als erkenning voor nu al behaalde resultaten kreeg het project op 19 december 2022 de Gelderse Prijs Ruimtelijke Kwaliteit. Het juryrapport is lovend over de aanpak: “In het project is te zien dat noodzaak en ruimtelijke kwaliteit hand in hand gaan en dat forse ambities realiseerbaar zijn als keuzes worden vertaald naar belanghebbenden.”

Verslagen van activiteiten (2022) Verslagen van activiteiten (2020)
Verslagen van activiteiten (2019)